Độc lập, tự do, thống nhất đất nước, từ ngàn xưa đã là ý chí, khát vọng mãnh liệt và cháy bỏng trong các thế hệ người Việt Nam yêu nước. Trong cuộc đối đầu lịch sử này, dân tộc Việt Nam phải đương đầu với kẻ thù lớn mạnh là đế quốc Mỹ - một cường quốc hàng đầu của thế kỷ XX, có tiềm lực và sức mạnh kinh tế, quân sự hơn ta gấp nhiều lần. Để đánh thắng một kẻ thù như thế, nhất thiết dân tộc ta phải có một nội lực mạnh mẽ, một đường lối cách mạng đúng đắn, sáng tạo. Điều có ý nghĩa quyết định hàng đầu là Đảng ta phải đã đề ra được đường lối chính trị-quân sự đúng đắn, sáng tạo, độc lập, tự chủ. 

Với đường lối kháng chiến đúng đắn, sáng tạo được đặt ra cho mỗi miền đã đáp ứng được khát vọng cháy bỏng của hàng triệu người dân Việt Nam yêu nước, nên có sức hiệu triệu mạnh mẽ tinh thần và lực lượng toàn dân tộc để hoàn thành sứ mệnh cao cả, thiêng liêng đấu tranh giải phóng thống nhất non sông. Về phương diện đó, có thể nói rằng, đường Trường Sơn – đường Hồ Chí Minh là một biểu tượng ngời sáng của ý chí và quyết tâm sắt đá giải phóng miền Nam, thu non sông về một mối của toàn dân tộc Việt Nam.

Đường Hồ Chí Minh trong chiến tranh

Đường Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh có nhiệm vụ nối liền miền Bắc với miền Nam; chuyển vận toàn bộ ý chí, sức mạnh tiềm tàng và to lớn của hậu phương miền Bắc ra tiền tuyến. Trải qua 16 năm, kể từ ngày đầu soi đường, mở lối, cho đến khi kết thúc chiến tranh, chiến trường Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh được xem là một công trường lao động vĩ đại, một chiến trường tổng hợp đánh bại cuộc chiến tranh dài ngày ác liệt nhất với vũ khí hiện đại nhất. Hoàn thành 3 nhiệm vụ chiến lược,      đã phải đương đầu với sự ngăn chặn khốc liệt, tàn bạo, bằng nhiều lực lượng, nhiều thủ đoạn, nhiều loại phương tiện chiến tranh và vũ khí hiện đại nhất lúc bấy giờ của kẻ thù. Nơi đây, suốt 16 năm đã diễn ra cuộc chiến tranh ngăn chặn và chống ngăn chặn giữa cỗ máy quân sự khổng lồ của đế quốc Mỹ với quân và dân ta. Nhiều tác giả Mỹ và phương Tây, ngay từ ngày đó và cho đến sau này, có những nhận xét khá xác đáng về nguyên nhân thất bại của Mỹ ở Việt Nam, ở đường mòn Hồ Chí Minh. Ấy là, họ đều thừa nhận: “Mỹ bại trận vì không cắt đứt được con đường Trường Sơn; và Mỹ không thể nào cắt đứt được con đường vì “con đường mòn này không phải chỉ là một con đường được vạch ra mà nó là cả một luồng tư tưởng”…Toàn bộ con đường mòn Hồ Chí Minh mà người ta nói đến hôm nay, là tổng kết của hàng thế kỷ đấu tranh và áp bức, cho nên con đường ấy có sức sống mãnh liệt, vì nó là tượng trưng cho sức chiến đấu của cả một dân tộc chứ không phải vì những đoạn đường cụ thể, vì những dốc đèo thẳng đứng hay vì rừng núi rậm rạp hoặc những vùng đồng bằng mà nó đã băng qua”.