* Nghịch lý “vừa thừa, vừa thiếu” cán bộ.
Hệ thống các Trung tâm văn hóa, Nhà văn hóa trên địa bàn toàn tỉnh về cơ bản đã tương đối phủ khắp theo tiêu chí xây dựng nông thôn mới ở các địa phương. Muốn xây dựng kế hoạch hoạt động văn hóa thể thao (VHTT) tốt thì đòi hỏi cán bộ chuyên trách không chỉ là người có chuyên môn, nghiệp vụ, không chỉ biết “cắt, kẻ, vẽ, treo” mà quan trọng hơn phải là người biết tổ chức, biết tham mưu cho cấp ủy, chính quyền về hoạt động văn hóa ở cơ sở. Anh Nguyễn Văn Đình – Phó Giám đốc Trung tâm VHTT&TT huyện Quảng Điền cho biết: “Hiện nay, ở Quảng Điền, cán bộ chuyên trách VHTT cấp xã, thị trấn mặc dù đa phần đều có trình độ đại học, thậm chí cao học tuy nhiên, chỉ ở nơi nào có cán bộ đúng chuyên ngành thì nơi ấy công tác tổ chức, tham mưu mới có hiệu quả. Hiện nay, chỉ có một số xã như Quảng Thành, Quảng An, Quảng Thọ, Quảng Vinh, thị trấn Sịa… hoạt động rất tốt, phát huy hiệu quả cao, đáp ứng nhu cầu của nhân dân cũng như yêu cầu của cấp trên, còn lại chưa đáp ứng được”.
Đội ngũ cán bộ VHTT cấp xã, phường, thị trấn tuy không thiếu nhưng trình độ chuyên môn không đồng đều, thiếu tâm huyết, thái độ làm việc được chăng hay chớ nên không khai thác được thế mạnh, tiềm năng VHTT của địa phương, không khơi dậy được bản sắc văn hóa vùng miền. Thậm chí, một số nơi, cán bộ văn hóa cấp huyện và cấp xã, phường, thị trấn chưa thể tham mưu tổ chức các hoạt động văn hóa văn nghệ trên địa bàn mình phụ trách, mỗi năm chỉ tổ chức một chương trình văn nghệ chào năm mới, còn lại là hầu như bỏ trống nghiệp vụ, cùng với đó không nắm rõ các chủ trương, kế hoạch hoạt động chung về VHTT. Việc thiếu chủ động, thiếu sáng tạo dẫn tới tình trạng các hoạt động chủ yếu chỉ nhằm phục vụ các sự kiện chính trị nhất thời mà chưa đa dạng, phong phú, chưa đáp ứng nhu cầu hưởng thụ và phát huy năng lực sáng tạo văn hóa của nhân dân. Tình trạng này diễn ra khá phổ biến, dẫn đến sự lãng phí trong quản lý tài sản của nhà nước trong khi đó người dân thiếu nơi sinh hoạt văn hóa.
Trưởng phòng Văn hóa Thông tin thị xã Hương Thủy - bà Cái Thị Duyên cho biết: “Hiện nay, cán bộ chuyên trách văn hóa ở cấp xã không thiếu nhưng do thực hiện theo quy định tuyển dụng nên tình trạng trái ngành, trái nghề đang gây khó khăn cho các hoạt động VHTT cơ sở. Ở một số địa phương như TDP 5 phường Phú Bài, xã Thủy Lương, Thủy Tân, Dương Hòa… mặc dù đội ngũ cán bộ VHTT trình độ chuyên môn không cao nhưng nhờ có thâm niên công tác, có tâm huyết và chủ động trong công việc nên hoạt động VHTT rất hiệu quả. Phong trào VHTT ở các xã này rất mạnh, khai thác được bản sắc cũng như tiềm năng, thế mạnh của địa phương, thu hút sự tham gia của đông đảo nhân dân. Hàng năm, chúng tôi cũng đã có các hoạt động bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ VHTT cơ sở nhưng tình trạng hoạt động thiếu chủ động, sáng tạo vẫn còn khá nhiều”.
Lấp đầy “khoảng trống” về đội ngũ
Nếu như “khoảng trống” về cán bộ VHTT cấp xã, phường, thị trấn đã được lấp đầy thì ở cấp thôn, bản vẫn chưa có quy hoạch về đội ngũ cán bộ. Tình trạng chung vẫn là do các chức danh như bí thư, trưởng thôn hoặc bí thư đoàn thanh niên kiêm nhiệm nên không có nghiệp vụ chuyên môn. Hầu hết các thôn, xóm chỉ thực hiện theo kế hoạch của cấp trên, ít có những hoạt động mang tính bản sắc, nếu có cũng chủ yếu là các giải thi đấu thể thao nhỏ, còn văn hóa, văn nghệ vẫn còn khuyết. Hơn nữa, việc tổ chức lại thiếu sáng tạo nên không thu hút sự tham gia của nhân dân. Anh Phạm Tiến Lộc - cán bộ văn hóa xã Lộc Thủy (Phú Lộc) cho biết: “Hiện nay, ở Lộc Thủy hay các xã lân cận thì hoạt động TDTT hoạt động mạnh, được tổ chức thường xuyên và hình thức tổ chức đơn giản nên rất chú trọng. Còn các hoạt động văn hóa văn nghệ rất ít được tổ chức do rất nhiều nguyên nhân về kinh phí, nhân lực và các điều kiện vật chất đi kèm nên cán bộ kiêm nhiệm phụ trách các TTVH, NVH chưa huy động, chưa sử dụng những hạt nhân văn nghệ trong nhân dân. Đây mới là những người có khả năng và tâm huyết để tổ chức các cuộc thi VHTT cấp thôn. Chính vì vậy, không phải làng nào, thôn nào hoạt động này cũng được tổ chức tốt và được nhân dân hưởng ứng nhiệt tình”.
Trên thực tế, một số cán bộ chuyên môn có năng lực, am hiểu về công việc, năng động thường được luân chuyển vào các vị trí công việc mới dẫn đến chất lượng hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở chưa bền vững, chưa phát huy được chức năng, nhiệm vụ đối với đời sống văn hóa tinh thần của người dân ở cơ sở.
Triển khai hoạt động du lịch tại thôn A Hưa, xã Nhâm, huyện A Lưới
Nhiều giá trị truyền thống văn hóa đặc sắc đang tồn tại tại nhiều làng, thôn, bản như dân ca, bài chòi… Ở đó, người dân cũng không phải là đã quay lưng với văn hóa truyền thống nhưng do chưa có cán bộ văn hóa hoặc người kiêm phụ trách văn hóa chưa biết cách khai thác, tổ chức nên nhân dân chưa mấy mặn mà.
Để khắc phục khó khăn về đội ngũ cán bộ VHTT cơ sở, trong đề án về nâng cao chất lượng VHTT cơ sở các cơ quan quản lý có liên quan cần đề xuất một số giải pháp trình UBND tỉnh phê duyệt như: có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ ngành VHTT, nội dung đào tạo, hướng dẫn nghiệp vụ cho cơ sở của Trung tâm VHTT&TT các huyện, thị xã và thành phố Huế hàng năm phải có kế hoạch chi tiết, đối tượng cụ thể, nội dung tổ chức linh hoạt, bám sát với nhu cầu hoạt động của cán bộ cơ sở; củng cố và nâng cấp các cơ sở đào tạo, phối hợp tổ chức các hội nghị, tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn cho cán bộ các xã, phường, thị trấn và thôn, làng, bản, tổ dân phố. Có cơ chế thu hút đội ngũ có trình độ, cán bộ trẻ có năng lực cao về cơ sở. Có chế độ đặc thù cho đội ngũ làm công tác VHTT có thành tích và cống hiến nhằm khuyến khích, động viên, phát huy hiệu quả, năng lực hoạt động”. Tăng cường liên kết với các cơ sở đào tạo chuyên ngành có uy tín trên địa bàn tỉnh cũng như các trường Đại học, Cao đẳng trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch để đào tạo bồi dưỡng ngắn hạn (theo chuyên đề, bồi dưỡng đạt chuẩn chức danh nghề nghiệp, chứng chỉ hành nghề hoặc các nội dung khác theo đơn đặt hàng của từng địa phương). Nâng cao nhận thức của một số cấp ủy, chính quyền địa phương về văn hóa cần phải được thay đổi, ở một số nơi thậm chí xem nhẹ lĩnh vực văn hóa nên việc bố trí, cất nhắc cán bộ có tâm, có tầm, có năng lực cho các cơ quan, đơn vị văn hóa còn nhiều bất cập. Vẫn còn tình trạng bố trí, cất nhắc cán bộ làm văn hóa những lại không được đào tạo bài bản, không có kinh nghiệm về quản lý văn hóa, thậm chí là yếu về năng lực, chuyên môn, không đảm nhiệm được công việc ở các bộ phận, đơn vị khác thì được điều chuyển về làm công tác văn hóa….
Hoạt động Lễ hội của đồng bào Tà Ôi tại nhà Gươl
Quan tâm, nâng cao năng lực, trình độ, phẩm chất của đội ngũ cán bộ văn hóa là một trong những tiền đề “then chốt” để tạo dựng nền tảng tinh thần lành mạnh, nhân văn. Những khó khăn trong vấn đề cán bộ chuyên trách văn hóa thể thao cơ sở đang là lực cản đối với quá trình nâng cao chất lượng đời sống văn hóa tinh thần. Để phát huy hiệu quả vai trò, vị trí, chức năng, nhiệm vụ của thiết chế VHTT cơ sở, việc đầu tư xây dựng cơ sở vật chất cũng cần phải hài hòa với yếu tố con người. Có như vậy thì đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân mới thực sự được nâng cao.